देवाच्या कृपेने आणि आमच्या क्लायंटचा आमच्या अनुभवावर विश्वास असल्यामुळे, आम्हाला आपटे कन्सल्टंट्स(Facebook, LinkedIn) येथे MEP आणि firefighting डिझाइन कन्सलटंसीसाठी बरेच चांगले प्रकल्प मिळत आहेत. त्यामुळे आम्ही डिझाइन अभियंते आणि CAD ऑपरेटर्सची नियुक्ती करून आमची संसाधने वाढवत आहोत. खालील काही परिच्छेद या भरती प्रक्रियेच्या अलीकडील अनुभवांबद्दल आहेत. मी येथे नमूद करू इच्छितो की मी human resources या विषयातला तज्ज्ञ नाही किंवा मला यातील कोणताही अनुभव नाही. तथापि, मागील तीन चार महिन्यांत या भरती प्रक्रियेदरम्यान मला काय अनुभव आले ते मी इथे संगत आहे.
आपटे कन्सल्टंट्समध्ये इमारत बांधकाम प्रकल्पांसाठी प्लंबिंग सिस्टीमच्या डिझाइनचा तीन वर्षांपर्यंतचा अनुभव असलेल्या अभियंत्याची आवश्यकता होती, ज्यामध्ये डिझाइन calculations करणे आणि इमारतींसाठी पाणीपुरवठा, ड्रेनेज आणि पावसाच्या पाण्याची विल्हेवाट लावण्याच्या systems चे डिझाईन करणे, निविदा कागदपत्रांसह रेखाचित्रे तयार करणे ही कामे समाविष्ट आहेत. सोशल मीडियावर आणि ऑनलाइन जॉब पोर्टलवर प्रसारित केलेल्या नोकरीच्या वर्णनात या सर्व आवश्यकता स्पष्टपणे नमूद केल्या आहेत. सर्व सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म आणि जॉब पोर्टलवर संपूर्ण भारतातून आणि आखाती प्रदेशातूनही जवळपास पाचशेपेक्षा जास्त अर्ज आले. तथापि, त्यापैकी जास्तीत जास्त 10% उमेदवार मुलाखतीसाठी योग्य होते!
आपटे कन्सल्टंट्सची प्रशिक्षण शाखा, आपटे अकादमीमध्ये, प्लंबिंग डिझाइनचा एक पूर्णपणे विकसित केलेला अभ्यासक्रम आहे. MEP सल्लागार कंपनीमध्ये काम करताना माहीत हव्या अशा काही महत्त्वाच्या संकल्पना आणि मूलभूत डिझाइन या कोर्समध्ये शिकवले जातात. प्लंबिंग डिझाईन इंजीनियरच्या पोस्ट साठी अप्लाय करणाऱ्या पात्र फ्रेशर्सना आणि बांधकाम साइट्सवर प्लंबिंग कामाचा अनुभव असलेल्या उमेदवारांना या कोर्सची माहिती आणि महत्व सांगितले होते. कोर्ससाठी उमेदवार भरणार असलेली फी हा खर्च नसून कोणत्याही पारंपारिक गुंतवणुकीपेक्षा जास्त आणि लवकर परतावा देणारी गुंतवणूक आहे हेही त्यांना सांगितले होते. ही कोर्स फी भरण्यासाठी सवलत देऊनही हा अभ्यासक्रम घेण्याबाबत उमेदवारांमध्ये मोठी निरुत्साह दिसला. हा अभ्यासक्रम यशस्वीरीत्या पूर्ण केल्यावर, ते थेट आपटे कन्सल्टंट्सकडे प्लंबिंग डिझाइन अभियंता म्हणून नोकरीला जातील हे समजावून सांगूनही ही अवस्था होती.
उमेदवारांच्या इतर काही वर्तनात्मक गोष्टींचाही येथे उल्लेख आवश्यक आहे. जेव्हा या कोर्सचे फायदे पात्र उमेदवारांना सांगितले, तेव्हा उमेदवारांचा सर्वात सामान्य प्रतिसाद असा होता की ते त्यांच्या पालकांशी बोलल्यानंतर दोन दिवसांत त्यांचा निर्णय कळवतील. परंतु जेव्हा या उमेदवारांना हा कोर्स घेण्याबद्दलचा त्यांचा निर्णय विचारण्यासाठी संपर्क केला तेव्हा त्यांनी अतिशय उदवाउडवीची उत्तरे दिली. अनेक ठिकाणी आमच्या चौथ्या किंवा पाचव्या कॉलनंतर नकारात्मक प्रतिसाद मिळाला. उमेदवारांनी काही मूलभूत सौजन्य देखील दाखवले नाही की हा अभ्यासक्रम घेण्यास इच्छुक नाहीत. तरुण इंजीनियर मंडळींमध्ये असे गुण आले ना ही पाहिजेत यावर उद्योगातील वरिष्ठांनी तसेच नोकरीसाठी किंवा अभ्यासक्रमासाठी अर्ज करणाऱ्या नवीन पदवीधरांच्या पालकांनी, तसेच त्यांच्या कॉलेजमधील शिक्षकांनी या बाबतीत विद्यार्थ्याना समुपदेशन केले पाहिजे.
अनुभवी उमेदवारांचेही काहीसे असेच वर्तन दिसून आले. त्यांनी देखील, टेलिफोनिक मुलाखत शेड्यूल करण्यासाठी प्रतिसाद देण्यासाठी भरपूर वेळ घेतला. काही उमेदवारांनी किमान दोन दिवस अगोदर ठरलेल्या इंटरव्ह्यु कॉललाही उत्तर दिले नाही. काही अनपेक्षित घटनांमुळे असा कॉल घेणे अशक्य होऊ शकते ही मान्य आहे. परंतु अशा परिस्थितीत उमेदवारांची जबाबदारी आहे की ते ते नियोजित वेळी दूरध्वनीवरून मुलाखत देऊ शकत नाहीत आणि नजीकच्या काळात ते केव्हा इंटरव्ह्यु देऊ शकतील हे मुलाखत घेणाऱ्याला सूचित करावे. या सध्या चुकीमुळे असे उमेदवार ती नोकरी मिळवण्याची संधी गामावतात आणि दुर्दैवाने यातले गांभीर्य त्यांना काळात नसते!
नाकारलेले काही रेझ्युमे असे होते की उमेदवारांना प्लंबिंग सिस्टम डिझाइनमध्ये आवश्यक अनुभव नव्हता. ते अनुभवी सिविल इंजीनियर होते परंतु त्यांना MEP इंस्टॉलेशन्सच्या अगदी कमी किंवा नगण्य अनुभव होता. इतर काहींना रस्ते, पूल अशा पायाभूत सुविधांवर कामाचा आणि त्यांच्यासाठी ड्रेनेज डिझाईन करण्याचा अनुभव होता. रस्ते अथवा पूल यांच्यासाठी ड्रेनेज डिझाईन करणे आणि इमारतींसाठी ड्रेनेज डिझाइन करणे या दोन भिन्न गोष्टी आहेत आणि डिझाइनचे मानक भिन्न आहेत हे त्यांना समजले नाही याचेच आश्चर्य वाटते!
हे खरं आहे की मेकॅनिकल इंजीनियरसुद्धा बांधकाम प्रकल्पांसाठी प्लंबिंग सिस्टम डिझाइन करू शकतात. आणि म्हणूनच नोकरीच्या वर्णनात नमूद केले होते की त्यांच्याकडे संबंधित अनुभव आणि कौशल्ये असल्यास ते देखील अर्ज करू शकतात. ज्या मेकॅनिकल इंजिनीअर्सचे करिअर प्रोफाईल मिळाले होते ते उत्तम होते परंतु त्यांना प्लंबिंग डिझाईनचा अनुभव नव्हता. तरीही त्यांनी या नोकरीसाठी अप्लाय केले होते. एकदा अनुभवी इंजीनियर अशा आणि कोणत्याही नोकरीचे वर्णन नीट वाचून त्याचे विश्लेषण करेल आणि स्वत:साठी ठरवेल तो/ती या कामासाठी योग्य आहेत का नाहीत, असे अपेक्षित असते. आणि असेही असू शकते की एखादा अनुभवी इंजीनियरला काही कारणास्तव त्याच्या करिअरचा मार्ग बदलू इच्छित असू शकतो. अशा परिस्थितीत त्यांना हे सत्य समजून घेणे आणि पचवणे आवश्यक आहे की त्यांचा सध्याचा अनुभव ते शोधत असलेल्या नवीन भूमिकेसाठी वैध नाही आणि नव्या नोकरीत त्यांना फ्रेशर्स मानले जाईल जीमुळे त्यांना सध्याच्या पगारापेक्षा कमी पगार मिळू शकतो.
आणखी एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे नोकरीचे ठिकाण, जे या जॉब साठी पुणे आहे. ही बाब त्या जॉबच्या वर्णतात स्पष्ट लिहिली होती. भारतात कुठेही राहणाऱ्या पण पुण्यात स्थलांतरीत होऊ इच्छिणाऱ्या सर्व उमेदवारांचे स्वागतच होते. त्यापैकी काही उमेदवार स्थळातरीत होण्यास तयार होते परंतु इतर अनेकांनी नमूद केले की त्यांच्या पसंतीचे नोकरीचे ठिकाण ही त्यांचे मूळ गांव होते आणि त्यांना घरून काम करण्याची इच्छा होती. ही आयटी क्षेत्रातील नोकरी नाही, ही एक हार्डकोर इंजीनीरिंगमधली नोकरी आहे ज्यासाठी बांधकाम साइटला वारंवार भेट द्यावी लागते. एखाद्या कर्मचार्‍याने 4 तासांच्या बैठकीसाठी मूळ ठिकाणाहून हजार किलोमीटरचा प्रवास करून पुण्याला यावे हे कोणत्याही अर्थाने व्यावहारिक ठरेल का? अर्जदारांना हे समजले नाही आणि त्यांनी घरून कामाची मागणी केली जेव्हा JD मध्ये हे स्पष्टपणे नमूद केले होते की नोकरी पूर्णवेळ आहे आणि वर्क फ्रॉम ऑफिस आहे? तुम्ही प्रशासनात किंवा मनुष्यबळ विकास किंवा लेखा विभागात असल्याशिवाय इमारत बांधकाम उद्योगात घरून काम करणे शक्य नाहीये. ज्या कारणासाठी लोक जवळपास दोन वर्षे घरून काम करत होते ते आता नाही, हे सांगण्याची गरज नाहीये!
यशस्वी उमेदवारांना त्यांचा वर्तमान आणि अपेक्षित पगार विचारण्यात आला. त्यावर काही उमेदवारांचे उत्तर होते की ते स्वत:च्या चार चाकी गाडीने कामाला जातात म्हणून त्यांना जास्त पगार पाहिजे. हे खरे आहे की एखादी व्यक्ती नेहमी सार्वजनिक वाहतुकीवर अवलंबून राहू शकत नाही आणि अशा परिस्थितीत, स्वतःची दुचाकी (शक्यतो इलेक्ट्रिक) हा कामावर जाण्याचा सर्वोत्तम मार्ग आहे. सर्वसामान्य प्रथा अशी आहे की कर्मचार्‍याने कामावर जाण्याचा आणि घरी परतण्याचा प्रवास पगारात बसवला पाहिजे आणि त्यांना त्यांच्या कामाच्या मूळ ठिकाणावरून मीटिंगसाठी वगैरे अन्यत्र जावे लागले तर त्या प्रवासाचा खर्च मिळतो. बहुतेक अर्जदारांना हे समजू शकले नाही आणि त्यांनी वाढीव पगाराची मागणी केली.
काही अर्जदार देशाच्या विविध भागातून पुण्यात स्थलांतरित होण्याच्या तयारीत होते पण त्यांच्या मागण्या अशा होत्या की ते महिन्यातून एकदा त्यांच्या मूळ गावी विमानाने जातील येतील आणि ते खर्च भागेल एवढा पगार त्यांना हवा आहे. एक गोष्ट लक्षात घेतली पाहिजे की पगार हा कर्मचाऱ्याने केलेल्या कामाचा मोबदला असतो आणि तो त्यांच्या शैक्षणिक पात्रता, अनुभव आणि तांत्रिक कौशल्यांवर अवलंबून असतो. जर त्यांना त्यांच्या मूळ ठिकाणी विमानाने जायचे असेल, तर त्यासाठीचा खर्च कर्मचार्‍यावर अवलंबून आहे, नियोक्ता कंपनीवर नाही!
या नोकरीच्या माहितीत स्पष्टपणे नमूद केले होते की अर्जदारांना प्लंबिंग डिझाईनच्या कामाचा तीन वर्षांपर्यंतचा अनुभव असणे गरजेचे असेल. याचा अर्थ अधिक अनुभव असलेल्या उमेदवारांचा विचार केला जाणार नाही. तथापि, योग्य उमेदवारासाठी, ही मर्यादा बदलली जाऊ शकते. तसेच, जेव्हा जास्तीत जास्त किती वर्षे अनुभव हवा असे जेव्हा नमूद केले जाते, तेव्हा त्या इंजीनियरला जास्तीत जास्त किती पगार दिल जाऊ शकतो ही ही अधोरेखीत होते. तरीही, जास्तीत जास्त तीन वर्षे अनुभव हवा असे नमूद केलेले असतानाही दहा वर्षांपेक्षा जास्त अनुभव असलेल्या उमेदवारांनी रुपये ९०००० ते १००००० प्रति महिना अपेक्षित पगार असल्याचे सांगून अर्ज केला होता. तेव्हा अर्जदारांनी JD पूर्णपणे वाचून नोकरीसाठी अर्ज केला की नाही असा प्रश्न उपस्थित होतो.
आधी सांगितल्याप्रमाणे, या नोकरीसाठी अर्ज मागविण्यासाठी सोशल मीडियाचाही वापर केला गेला होता. आणि त्या संदेशात माझा मोबाइल क्रमांक आणि ईमेल पत्ता होता. ईमेल आणि मोबाइल संदेश या दोन्ही स्वरूपात माझ्याकडे अर्ज येतील ही अपेक्षितच होते. जेव्हा एखादी व्यक्ती ईमेल पाठवते, तेव्हा कमीत कमी त्या व्यक्तीचे नाव तरी दिसते आणि ईमेल पाठवणारी व्यक्ती कोण आहे हे कदाचित त्या ईमेलची अटॅचमेंट न उघडता कळू शकते. पण जेव्हा एखादा अर्जदार मोबाईल मेसेज म्हणून बायोडाटा पाठवतो तेव्हा मला फक्त मोबाईल नंबर दिसतो बाकी काही नाही. येथे अर्जदारांनी ते कोण आहेत, त्यांना या नोकरीची माहिती कोठून मिळाली आणि ते कोणत्या पदासाठी अर्ज करत आहेत हे लिहिण्याची तसदी घेतली नव्हती! त्यांनी फक्त त्यांच्या बायोडाटाची PDF फाईल पाठवली होती. असे अर्ज कचरापेटीतच जाण्याची दाट शक्यता असते!
प्लंबर आणि प्लंबिंग डिझाईन इंजीनियर यातला फरक अनेक अर्जदार समजू शकले नव्हते असे वाटते कारण 'तुमच्याकडे प्लंबरसाठी काम आहे का?' हे विचारणारेही अनेक कॉल्स आले होते! सोप्या भाषेत सांगायचे तर, प्लंबर ही अशी व्यक्ती आहे जी प्लंबिंगची कामे करते जसे की वेगवेगळ्या उद्देशांसाठी पाईप जोडणे, प्लंबिंग फिक्स्चर स्थापित करणे आणि मॅनहोल चेंबर्स इत्यादी बांधणे. तर प्लंबिंग डिझाईन अभियंता त्या पाईप्सच्या diameter calculate करतो, सर्व प्लंबिंग इंस्टॉलेशनचे लेआउट ड्रॉइंग तयार करतो, टेंडर डॉक्युमेंट्स तयार करतो आणि बांधकाम अभियंत्यांना प्लंबिंग इंस्टॉलेशनची कामे कशी पार पाडली जावीत याचे मार्गदर्शन करतो. मला वाटते की प्लंबिंग डिझाईन इंजिनिअरचे काम प्लंबरपेक्षा वेगळे असते याची जाणीव प्लंबरना करून देण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत. इथे मी प्लंबरला कमी लेखत नाही. ते प्लंबिंग डिझाइन इंजिनीअर्ससारखे महत्त्वाचे आहेत, परंतु त्यांच्याकडे भिन्न कौशल्ये आणि शैक्षणिक पार्श्वभूमी आहे.
या सर्व अनुभवांमधून असा निष्कर्ष काढता येतो की योग्य उमेदवारांना आकर्षित करण्यासाठी नोकरीचे वर्णन अचूक आणि स्पष्ट ठेवणे नियोक्त्यांची जबाबदारी आहे. दुसरीकडे अर्जदारांनी नियोक्त्याच्या गरजा पूर्णपणे वाचल्या पाहिजेत, समजून घ्याव्यात आणि आत्मसात कराव्यात आणि त्या नोकरीच्या पदासाठी योग्य आहेत की नाही याचे स्वतःसाठी विश्लेषण करावे. यामुळे अर्जदार तसेच नियोक्त्याला होणारा त्रास टाळता येईल.
दिवस तीनशे एकवा
पान तीनशे एकवे
-चेतन अरविन्द आपटे
सिंहगड रास्ता, पुणे
No comments:
Post a Comment